Begrafenis

Afgelopen zondag is Justin overleden aan de ziekte die zoveel levens eist in Afrika, AIDS. Justin was een van de mannen die met ons naar Livingstone is geweest een paar maanden geleden. Ook had hij twee kinderen bij ons op school, beide besmet met deze dodelijke ziekte. De moeder van de kinderen is 2 jaar geleden overleden, nu hebben ze niemand meer.

Na het overleiden van een persoon wordt de familie bijeen geroepen. Iedereen komt naar het huis van de overledenen, iedereen die wil komen is welkom. Wie van ver komt, blijft slapen, gewoon op de grond. De mannen en vrouwen zitten gescheiden, de mannen zitten buiten, de vrouwen binnen op matten. Er wordt gehuild, liederen worden gezongen. Traditioneel gezien moet je een chitenge (doek) om knopen en een doek in je haren. Je behoort alle vrouwen in het huis te begroeten, al knielend. Gedurende de nacht wordt er door het kerkkoor gezongen tot vroeg in de ochtend, familie en vrienden nemen het daarna over. Het koor komt een uur voor de begrafenis terug, er wordt nog meer gezongen.

Justin werd begraven vanuit zijn ouderlijk huis, in een village dichtbij Mazabuka. Als zijn vrouw nog had geleefd was hij vanuit zijn eigen huis begraven. Bij aankomst in het dorp volgen weer de begroetingen, er wordt nog meer gezongen, nog meer gehuild, bijna gekrijsd. We worden uitgenodigd in een lege kamer om op de betonnen vloer een traditionele drank te drinken, maismeel met suiker en water.

De kist arriveerd in een open auto en wordt het huis binnen gedragen. De mensen krijsen en huilen. Met de kist komen ook de kinderen mee. De kleinste ziet me en komt huilend op me afgerend en slaat haar armpjes om me heen, “teacher Heke, I want my daddy back”. Slik.
Even later wordt de kist op de salontafel buiten geplaatst. Iedereen neemt er om heen plaats, de pastoor en een andere man nemen het woord. Veel begrijp ik er niet van aangezien alle gebeden in de lokale taal worden gedaan. Na de gebeden, wordt er gezongen en wordt de kist open gemaakt. Iedereen loopt langs de kist, ik had beter niet kunnen kijken, hij zag er slecht uit. In het ziekenhuis in Mazabuka hangt een poster; ‘burry the dead within 3 days because of congestion’. De poster hangt er niet voor niets.

Een gedeelte van de mensen loopt naar de begraafplaats, wij gaan met de auto, het is ver maar de mensen in de village zijn gewend om te lopen. Halverwege moeten we even stoppen, een kudde koeien steekt het zandpad over. Op de begraafplaats volgen meer gebeden, het zingen is niet gestopt. De kist wordt in het graf gehesen en de aarde wordt gezegend door de bezoekers door deze aan te raken alvorens deze op de kist te gooien. De grond wordt aangestampt door er met stokken op te slaan en door er met blote voeten op te stampen, uiteraard begeleid met een lied. Directe betrokken leggen bloemen op het graf, gedeeltelijke echte bloemen, gedeeltelijk plastic bloemen. Hier, in de village, kunnen ze gewoon in het zand worden gestoken, in de stad wordt het kopje van de bloem afgebroken omdat anders de bloemen van het graf worden gestolen en opnieuw verkocht.

De begrafenis is ten einde, we gaan allemaal terug naar huis, we gaan door met ons leven. Maar voor de twee kinderen is het niet zo eenvoudig, zij hebben geen ouders meer. Wij weten dat ze maar een kort leven is gegeven, zij hebben daar hopelijk geen besef van. Klote ziekte.